Naziv projekta:
,,Očuvanje kulturnog i nacionalnog identiteta Muslimana u Bijelom Polju;
Trajanje projekta: šest mjeseci
Budžet projekta: 4.000,00€
Realizator projekta: Ruzmir Osmanović, br.lk: 3033571, Bijelo Polje;
Analiza pripremne faze
Ruzmir Osmanović, idejni tvorac i realizator predmetnog projekta, istaknuti je civilni aktivista, čija je prioritetna oblast djelovanja-zaštita ljudskih i manjinskih prava, sa posebnim osvrtom na zaštitu i unaprjeđenje prava marginalizovanih grupacija. U dosadašnjem radu u nevladinom sektoru, realizovao je niz projekata/programa, od kojih je nekoliko za zaštitu prava LGBT osoba, i pionir je u toj oblasti ostvarivanja ljudskih prava u Opštini Bijelo Polje.
Ruzmir Osmanović je, između ostalog, poznati snimatelj i skoro da ne postoji kulturna manifestacija u Bijelom Polju koju gospodin Osmanović nije ispratio i zabilježio, a ta iskustva su mu pomogla pri realizaciji određenih aktivnosti na predmetnom projektu.
Procjena Predloga projekta
Šta je bio cilj projekta i kako je moguće mjeriti uspjeh?
Evaluacija je fokusurana na realizaciju projekta: ,,Očuvanje kulturnog i nacionalnog identiteta Muslimana u Bijelom Polju”. Cilj predmetne evaluacije je da odgovori na pitanje, da li je i u kojoj mjeri ovaj projekat ostvario, dostigao I dosegnuo ciljeve planiranih aktivnosti, koje su definisane u okviru poziva Fonda za zaštitu i ostvarivanje manjinskih prava, a u skladu su sa Strategijom manjinske politike 2019-2023. godine, i sa Zakonom o manjinskim pravima Crne Gore.
Glavni cilj predmetnog projekta je bio doprinos očuvanju kulturnog i nacionalnog identiteta Muslimana u Bileom Polju, sa posebnim aspektom na veće učešće medija, odnosno, povećanje medijskog sadržaja u cilju afirmativnog djelovanja na zaštitu, očuvanje i unaprjeđenje nacionalne, kulturne i istorijske baštine Muslimana, na prostoru Opštine Bijelo Polje. S obzirom na jasno predviđene i postavljene rezultate i aktivnosti u cilju ostvarivanja istih, uspjeh predmetnog projekta je jednostavno procijeniti i izmjeriti.
Za procjenu postignitih rezultata, postoje jasni i mjerljivi pokazatelji, odnosno, indikatori, i to za svaku pojedinačnu aktivnost. Naime, sredstva verifikacije su pregledna i dostupna a ista obuhvataju: Liste učesnika i predavača na Javnoj tribini, kao i dostupnost fotografija učesnika i predavača, zatim, broj autorskih radova koja su nagrađena na literarnom konkursu, pod nazivom: ,,Kulturni identitet i baština Muslimana Crne Gore”, imena autora, zatim, objavljeni autorski tekstovi, zatim, broj informativnih brošura, njihova sadržina, zatim, fotografije distributera istih kao i fotografije sa samog čina distribucije brošura a u skladu sa programskim planom, zatim preglednost veb sajta, njegova sadržina sa zakupljenim domenom i hostingom na period od tri godine, zatim, izrađen I objavljen video spot u trajanju oko tri minuta, sa transparentnim brojem pregleda, zatim, dostupnost video priloga i fotografija sa održane pres-konferencije, u okviru medijske promocije predmetnog projekta, kao broj izvještaja na sajtu i društvenim mrežama, zatim, ugovori sa saradnicima na projektu, platni nalozi, bankovni izvodi i slično.
Nakon uvida u svu raspoloživu dokumentaciju, može se zaključiti da je opšti cilj projekta ispunjen, a u skladu sa projektnim ciljevima kroz realizaciju aktivnosti; jasno je mjerljivo da je ostvaren i specifični cilj – doprinos zaštiti kulturne baštine Muslimana, koji gravitiraju na prostoru Opštine Bijelo Polje.
Da li su uloge i odgovornosti članova tima projekta jasno shvaćene I predstavljene?
Na samom početku realizacije projekta jasno su definisane pojedinačne uloge i odgovornosti svakog od tri člana projektnog tima, tokom realizacije predmetnog projekta.
Dogovoreno je da se sastanci tima organizuju prije početka realizacije projektnih aktivnosti, odnosno, na početku mjeseca, kao i u toku same implementacije istih, a sve u cilju odgovornog upravljanja budžetskim sredstvima, u skladu sa projektnim planom. Na taj način je postignuta optimalna odgovornost u pogledu rukovođenja i upravljanja projektom.
Faze implementacije i rezultati
Rezultati projektnih aktivnosti, na koje su se članovi projektnog tima obavezali, a sve u cilju ispunjavanja opšteg i specifičnog cilja, bili su:
Rezultat 1: Formiran projektni tim;
Na početku realizacije projekta, formiran je projektni tim koji čine koordinator i odgovorno lice, Ruzmir Osmanović, zatim, asistent na projektu, Sanela Ajdarpašić i administritativni saradnik Samir Osmanović. Ovaj rezultat je ostvaren u potpunosti.
Rezultat 2: Izrađen i distribuiran promotivni materijal-brošure;
U okviru realizacije ove aktivnosti, na prostoru opštine Bijelo Polje dizajnirano, štampano i distribuirano je 900 komada promotivne brošure, u kojoj se nalaze osnovne informacije o ciljevima predmetnog projekta, kao i o potrebama za realizaciju istog. Ova projektna aktivnost je realizovana tokom drugog mjeseca implementacije projektnih aktivnosti, a za potrebe dizajniranja I štampanja bršura, projektni tim je angažovao firmu ,,VBR Grafika DOO”.
Rezultat 3:Realizovana Javna tribina, na temu:,,Muslimani u Crnoj Gori”
U trećem mjesecu realizacije projektnih aktivnosti, projektni tim je organizovao i realizovao Javnu tribinu, na kojoj je učešće uzelo dvadeset predstavnika direktnih i indirektnih ciljnih grupa, sa angažovanjem četiri predavača.Projektni tim je angažovao sljedeće predavače:profesoricu Ervinu Čikić, profesoricu Zehru Balić, profesoricu Gordanu Đurović, kao i poznatog društvenog aktivistu, političkog djelatnika-DSamedina Agovića, diplomiranog ekonomistu po struci. Ističem da je za jednog od predavača bio angažovan ,sada pokojni profesor novinarstva, Mirko Jakovljević, iz Kolašina koji je preminuo.
Sredstva verifikacije su fotografije sa predmetne tribine, kao i lista učesnika.
Rezultat 4: Realizovan literarni konkurs pod nazivom: ,,Kulturni identitet i baština Muslimana Crne Gore”;
U četvrtom mjesecu realizacije projektnih aktivnosti, projektni tim je organizovao lizerarni konkurs, na kojem su nagrađeni radovi: Mirsale Idrizović, diplomirane komunikološkinje-dobitnice prve nagrade u vrijednosti od 200,00€,Miloša Španjevića, diplomiranog pravnika-dobitnika druge nagrade u vrijednosti od 100,00€, dok su treću nagradu podijelili Mirsad Međedović i Mustafa Ajdarpašić, sa po 50,00€ (sve u bruto iznosima). Nagrađeni literarni radovi su dostupni na sajtu, koji je formiran u okviru projektnih aktivnosti. Pristigli predmetni radovi su ocjenjivani od strane tročlane komisije, na čelu sa profesoricom srpskog (maternjeg) jezika i književnosti, Gordanom Đurović, te je odluka o dodjeli materijalnih (novčanih) nagrada donesena u skladu sa realnim kvalitetom, čime je pokazana ozbiljnost i profesionalnost od strane projektnog tima.
Rezultat 5: Izrađen veb sajt pod nazivom:,,tradicijamuslimana.org”
Projektni tim je, u skladu sa projektnim planom i budžetom, u četvrtom mjesecu realizacije, angažovao profesora Edina Višnjića prilikom izrade veb sajta, zakupivši domen na period od tri godine. Na njemu se nalaze određene informacije od relevantnog značaja u vezi sa projektnom idejom i projektnim ciljevima. Mjerljivi indikatori su broj posjetilaca, fotografije i video materijal sa adekvatnim pisanim (tekstualnim) sadržajem.Ističem da je potrebno ažurnije obljavljivati informacije na istom, a s obzirom na vremenski period zakupljenog domena, kao I kompetencije angažovanih saradnika na predmetnom projektu, smatram da će se postupiti u skladu sa opštim ciljevima predmetnog projekta.
Rezultat 6: Izrađen i emitovan promotivni video-spot;
Projektni tim je angažovao firmu ,,ADEMIX DOO Bijelo Polje”, za izradu video-spota , a na osnovu idejnog predloga koordinatora i nosioca predmetnog projekta-Ruzmira Osmanovića, na kojem su u trominutnom trajanju prikazane glavne vrijednosti i osobine multietničkog bitisanja svih naroda (nacionalnih zajednica) sa prostora Opštine Bijlo Polje. Na profesionalan način su emitovani kadrovi sa određenih kulturnih manifestacija pripadnika islamske konfesije, odnosno, Muslimana. Takođe, u predmetnom video-spotu promotivni sadržaj je obuhvatio panoramu gradskog jezgra Bijelog Polja sa okolinom, zatim, prikaze Gradske džamije i crkve svetog Petra i Pavla, kao pokazatelj svenarodnog sklada, međuetničke i međunacionalne tolerancije i suživota. Video-snimke prate jezgroviti i koncizni titlovani opisi. Mjerljivi indikatori su broj pregleda kao i objava na sajtu koji je formiran u cilju prezentacije predmetnog projekta, kao i na portalu ,,BP MEDIA”, koji ima oko 1000 redovnih posjetilaca, odnosno, pratilaca.
Rezultat 7: Projekat uspješno promovisan u javnosti;
Prema dostupnim izvorima verifikacije, predmetni projekat je kontiniuirano promovisan u javnosti, posebno preko društvenih mreža i veb-portala.
Monitoring aktivnosti
Evaluacija pokazuje da je projektni tim u kontinuitetu sprovodio monitoring aktivnosti, u skladu sa rezultatima.
Zahvaljujući iskustvu u implementaciji projekata koordinatora i nosioca na predmetnom projektu, u kontinuitetu je procjenjivan stepen uspješnosti realizacije projektnih aktivnosti, te je postignut sklad između projektne ideje i budžeta sa stepenom uspješnosti realizacije. Uz znanje, treba istaći da realizator,odnosno, sprovodilac (implementator) projekta-Ruzmir Osmanović, posjeduje neophodnu logistiku, sa modernim uređajima za snimanje (video produkciju) i fotografisanje (kamere, video-dron, profesionalni foto-aparati) uz montažerske sposobnosti, što je doprinijelo da se projekat implementira, bez značajnih propusta.
Za monitoring i internu evaluaciju, bio je zadužen koordinator, dok su ostali saradnici bili angažovani za izvršavanje pojedinačnih, pretežno, operativnih zadataka.
Finansijsko poslovanje
Imajući uvid u dostupna sredstva verifikacije, (budžetski plan, nalozi, uplatnice, izvode iz banke) vidljiv je visok stepen odgovornosti u procesu upotrebe projektnih budžetskih sredstava. Nije bilo promjena, odnosno, izmjena u odnosu na originalni budžet, koji je odobren od strane Fonda.
Vremenski okvir je usklađen sa projeknim planom i budžetom, odnosno, realizovanje pojedinačnih aktivnosti i s tim u vezi, korišćenje budžetskih sredstava, vršeno je u skladu sa kalendarom projektnih i budžetskih aktivnosti.
Glavni uticaji predmetnog projekta
Sljedeći rezultati su doveli do poboljšanja i povećanja, prije svega, medijske vidljivosti o sveobuhvatnom značaju očuvanja kulturne baštine Muslimana, sa prostora Opštine Bijelo Polje:
1) Realizovana Javna tribina, sa učešćem predstavnika civilnog i medijskog sektora, na kojoj su donesene jasne preporuke u cilju povećanja medijske prisutnosti kulture i tradicije muslimanskog naroda sa sjevera Crne Gore;
2) Izrađen video-spot o kulturnom nasljeđu Muslimana sa prostora Opštine Bijelo Polje, sa postignutim ciljem prikaza multietničkog sklada sa autentičnim karakteristikama kulturno-istorijske baštine Muslimana;
3) Izrađen veb sajt,na adresi:,,tradicijamuslimana.org” na kome se nalaze relevantne informacije o kulturnom nasljeđu Muslimana, te neophodnosti očuvanja istog sa ciljem zaštite od bilo kog oblika etničke asimilacije i kulturne devastacije te očuvanja kulturnog identiteta Muslimana u Crnoj Gori. To jeste kompleksan proces, (na svojevrstan način, to je anti-globalistički proces) ali doprinos koji je postignut implementacijom predmetnog projekta, uopšte, poslužiće u cilju postizanja ovog kulturološkog, etnološkog a i nacionalnog cilja-zaštite kulturne baštine te očuvanja kulturnog identiteta Muslimana iz Bijelog Polja. Sa tim u vezi, literarni konkurs, na temu:,,Kulturni identitet i baština Muslimana Crne Gore” je sproveden i na njemu su učešće uzeli i predstavnici drugih naroda u Crnoj Gori, te na taj način je pokazan multietnički karakter i doprinos predmetnog projekta, koji je u direktnoj vezi sa osnovnim vrijednostima crnogorskog društva.
4) Medijska promocija aktivnosti (distribucija brošura, izrada i objava video-spota, izrada veb-sajta) je doprinijela poboljšanju vidljivosti projekta, te povećanju informisanosti a i senzibilizaciji znatnog broja građana o važnosti očuvanja kulturne baštine Muslimana iz Bijelog Polja i države Crne Gore.
Zaključci i preporuke
Evaluacija je pokazala da je predmetni projekat, u znatnoj mjeri, dizajniran u skladu sa potrebama ciljnih grupa projekta.
Cilj projekta je ostvaren u znatnoj mjeri, jer je u skladu sa projektnim planom, vremenskim okvirima za pojedinačne aktivnosti, te budžetskim planom, postignut i ostvaren opšti cilj-a to je postizanje, ostvarivanje doprinosa u cilju očuvanja kulturnog i nacionalnog nasljeđa Muslimana iz Bijelog Polja, sa posebnim aspektom kroz veće učešće medija.
Uloge i odgovornosti članova tima su precizno sprovedene, te je realizacija projekta postignuta bez vidljivih prepreka. Sedam rezultata koji su predviđeni u projektnom planu su sprovedeni, uz vidljive i mjerljive izvore verifikacije.
Projektni tim , na čelu sa nosiocem i koordinatorom predmetnog projekta, pokazali su optimalan stepen odgovornosti u korišćenju planiranih sredstava, pa evaluacija ne prepoznaje neslaganja u finansijskom planu menandžmenta u odnosu na finansijsku konstrukciju predemtnog projekta, koji je odobren od strane nadležne Komisije Fonda.
Preporuke:
-povećati učešće predstavnika omladinske populacije u ovakvim i sličnim aktivnostima nevladinog i civilnog sektora, s obzirom na vanvremensku i univerzalnu važnost očuvanja kulturno-istorijske i nacionalne baštine Muslimana iz Bijelog Polja i države Crne Gore;
-kroz zakonske regulative, obavezati predstavnike medijskog sektora, počevši od Javnog servisa, na povećanje medijske prisutnosti i vidljivosti predmetne tematike;
-nastaviti sa organizacijom sastanaka na periodičnom planu, na kojima će učešće uzeti predstavnici javnog, civilnog, medijskog, obrazovnog i političkog sektora, o sveobuhvatnoj i imperativnoj potrebi međusektorskog djelovanja na planu osnaživanja i očuvanja kulturno-istorijske baštine Muslimana, na prostoru Opštine Bijelo Polje;
-organizovati kulturne manifestacije sa ciljem prezentovanja široj javnosti sve ljepote kulturno-istorijskog nasljeđa Muslimana Crne Gore, pa čak i na volonterskom planu, od strane predstavnika i svih ostalih djelatnika u civilnom sektoru, jer će se na takav način pokazati spremnost na faktičko djelovanje, bez obzira na (ne)postojanje institucionalne podrške;
U Bijelom Polju EVALUATOR
15.07.2023. god. ______________
Mladen Španjević